|
|
|
CHARAKTERYSTYKA WSI ZACZERNIE
1. Położenie i środowisko geograficzne Zaczernia
Wieś Zaczernie położona na północ od Rzeszowa, w odległości około 7 kilometrów od centrum miasta. Od południowego-wschodu graniczy z Trzebowniskiem, od wschodu z Nową Wsią. Lotnisko w Jasionce stanowi północno-wschodnią granicę Zaczernia, natomiast od północy wieś sięga po Tajęcinę.
Teren Zaczernia znajduje się w obrębie południowej części Kotliny Sandomierskiej – największego makroregionu Podkarpacia. Leży w tzw. Zapadlisku Podkarpackim. Położenie Zaczernia jest niezwykle interesujące, bowiem na jego terenie występują aż trzy jednostki geomorfologiczne. Północna część wsi o krajobrazie równin peryglacjalnych wchodzi jeszcze w głąb Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Dolina Czarnej leży z kolei w podregionie Rynny Podkarpackiej, której krajobraz determinują współczesne i stare tarasy akumulacyjne, zaś południowa część wsi posiada wyżynny, lessowy krajobraz, charakterystyczny dla Pogórza Rzeszowskiego.
Zaczernie położone jest w zasięgu zlewni rzeki Wisłok. Wewnętrzną sieć rzeczną tworzą: rzeka Czarna i potok Suwarka. Grunty orne to w większości gleby łatwe do uprawy z piachem w górnych warstwach. Współcześnie Zaczernie dzieli się na cztery części. Najstarsza z nich to Podkościół położony nad rzeką, na wschód od kościoła, zachodnia część wsi – Podedwór, wschodnia zaś, o nazwie Żabiniec, wzięła swe miano od dużej ilości żab żyjących w położonych tam sadzawkach. Do Zaczernia należy też przysiółek Górka, usytuowany za rzeką na południowym krańcu wsi.
Oprócz nazw części wsi funkcjonują do dzisiaj stare nazwy różnych obiektów fizjograficznych, najczęściej pól, np. Boczniak – tak nazywano część lasu dworskiego, położoną w kompleksie na północy wsi; Międzyrzecze – pole położone za rzeka wśród pól; Próchnica – urodzajne ziemie i podmokłe łąki na południowo – wschodnich krańcach wsi; Źródła – łąki i pola na końcu wsi od strony wschodniej.
Nazwa Zaczernie ma charakter topograficzny. Przyimek „za” wskazuje kierunek ruchu osadniczego, którego centrum stanowił Rzeszów. Na przestrzeni wieków nazwa ta była różnie zapisywana w zależności od przeobrażeń w polskim systemie fonetycznym i zmian w pisowni, np.: Zaczirne (1443), Zaczyrnye (1447). Najdawniejszym dokumentem wymieniającym nazwę wsi jest akt uposażenia kościoła parafialnego z Zaczerniu wydany przez Jana, dziedzica Rzeszowa i Staromieścia w dniu 29 czerwca 1439 roku. Nazwa wsi wywodzi się od Czarnej – rzeki, nad którą leży miejscowość. Wyraz ‘zaczernie’ oznacza więc miejsce położone za Czarną. Na początku określano w ten sposób zapewne jedynie teren, później osadę, a z czasem wieś. Jednym słowem, „Zaczernie ma swoje nazwisko od rzeczki Czarna, w której „czerniawa woda płynie”.
Tradycja tego terenu mocno żyje pośród rzeszy mieszkańców, którą w sposób szczególny krzewi Towarzystwo Przyjaciół Zaczernia założone 16 lutego 1981 roku z inicjatywy nieżyjącego już Stanisława Rząsy i Michała Dudka – miejscowych działaczy społeczno - kulturalnych. Historia wsi jest niezwykle bogata, czego dowody możemy znaleźć w licznych dokumentach dotyczących terenów Rzeszowszczyzny. O szczególnym wymiarze historycznym miejscowości świadczą również wspomnienia jej najstarszych mieszkańców.
Na podstawie opracowania Pani Magdaleny Siciak.
|
|
|
|